‘Reguliere zorg niet bedoeld om crisispiek op te vangen’

Hogeschool Arnhem Nijmegen

De coronacrisis heeft duidelijk gemaakt dat integraal capaciteitsmanagement in ziekenhuizen cruciaal is. En dat de overheid noodscenario’s zou moeten maken voor een volgende crisis. Dat zegt dr. Dennis Moeke, lector Logistiek & Allianties bij de Hogeschool Arnhem Nijmegen.

dennis moeke

Ben je tijdens de coronacrisis grote uitdagingen tegengekomen?

Het omschakelen van fysiek naar online. Daar waren we niet op ingericht. Het onderwijsproces moest opeens coronaproof gemaakt worden. Dat heeft nogal wat voeten in aarde gehad. We moesten bedenken hoe we de lessen online konden organiseren. Daarbij wilden we vooral de eerstejaarsstudenten zoveel mogelijk fysiek les laten volgen, vanwege de binding met de school die zij nog op moeten bouwen.

Hoe kijk je met je logistieke bril naar die transitie?

In de beginfase was het idee dat er snel weer fysiek les gegeven zou worden. Dus hebben we gekeken hoe we daarbij de anderhalve meter in acht kunnen nemen. Dat had nogal wat consequenties voor de fysieke inrichting. We hebben een route- en capaciteitsplanning gemaakt. Hoeveel studenten passen er in een lokaal? En hoe is de routering het slimst?

Is dat vergelijkbaar met oplossingen zoals distributiecentra die toepassen?

Klopt zeker. We hebben nagedacht over het scheiden van stromen. Een slimme basisstructuur opgesteld hoe we het proces gingen inrichten qua looproutes, de capaciteit gepland vanuit het anderhalvemeter-verhaal: dat soort dingen. In de praktijk is het vervolgens belangrijk om ervoor te zorgen dat zoveel mogelijk mensen zich ook houden aan die looprichting. We hebben letterlijk stickers op de grond geplakt. We zijn bezig met een groep studenten om capaciteitsmanagers in ziekenhuizen te interviewen om te kijken waar ze tegenaan liepen als het gaat om patient-flow logistics.

Heb je al wat eerste conclusies?

Er waren al wel functionarissen die dit op hun netvlies hadden, maar onder zorgprofessionals leefde dit onderwerp nog niet zo. De kenniskloof is erg groot. De coronacrisis heeft duidelijk gemaakt dat integraal capaciteitsmanagement in ziekenhuizen cruciaal is. Dat is echt een wake-up call geweest. Je ziet nu dat men veel beter met elkaar samenwerkt. De grootste winst van de crisis is dus dat ook zorgprofessionals nu inzien dat zorglogistiek echt een meerwaarde heeft.

Is daarbij vaak sprake van een centrale aansturing, ketenregie? Of is het in de praktijk een lokale aangelegenheid?

Dat verschilt per zorginstelling. Er zit nogal wat verschil in de volwassenheid van zorglogistiek denken. De ketenregie neemt wel toe. Aan de voorkant wordt de stroom afgebogen door met huisartsen in gesprek te gaan. Aan de achterkant door goed in overleg te blijven met andere instellingen en te kijken hoeveel capaciteit daar nog beschikbaar is en welke uitstroom er verwacht wordt. Dat is goed opgepakt door een aantal ziekenhuizen. Ook zie je dat er intern schotjes verdwijnen.

Zoals?

In het verleden was bijvoorbeeld de Operatiekamer leidend als het gaat om de planning. Maar nu kijken de afdelingen gezamenlijk hoe ze de in- en uitstroom van patiënten kunnen optimaliseren. Die samenwerking was een aantal jaar geleden nog een droom van zorglogistieke professionals, nu zie je die daadwerkelijk ontstaan. De vraag is wel hoe we dat kunnen vasthouden en niet terugvallen in het oude patroon?

Waarom zouden we dat doen?

Tijdens corona zijn er goede ervaringen opgedaan met zorg op afstand, bijvoorbeeld via beeldbellen. Maar zodra de poli’s weer open gaan, zie je de tendens ontstaan om de poli-bezoeken toch maar weer fysiek te doen. Terwijl het veel beter is om na te denken welke bezoeken structureel op afstand gedaan kunnen worden. Mensen zijn geneigd om toch weer in oude patronen te vervallen.

Welke uitdagingen qua capaciteitsplanning zie je bij de distributie van het coronavaccin?

Het is ingewikkeld dat er verschil zit tussen de vaccins. Er zijn duizenden vliegtuigen nodig die beveiligd moeten worden met het oog op diefstal en kwaliteit. Om over de last-mile nog maar te zwijgen. Traceerbaarheid in de keten is hierbij echt cruciaal, bijvoorbeeld via sensors en realtime data-uitwisseling. Ook de handling moet zoveel mogelijk geautomatiseerd zijn om de kans op fouten te verkleinen. In de logistieke sector is hier veel kennis over aanwezig. Die moeten we zeker gebruiken.

Wat valt je verder op aan deze crisis?

Waar ik me als zorglogistiek professional over heb verbaasd, is dat er vanuit de overheid niet op voorhand aan scenarioplanning is gedaan. Ziekenhuizen zijn ingericht om reguliere pieken op te vangen. Dat is gezond, want je voorkomt een overbodige IC-capaciteit. Dus de overheid zou noodscenario’s moeten maken voor als zich een onvoorziene volgende crisis voordoet. Voor déze crisis was er onvoldoende over een centrale aansturing nagedacht. Je moet het reguliere zorgsysteem niet teveel opzadelen met het oplossen van dit soort niet-reguliere situaties.

Magazine

Dit interview is onderdeel van een serie portretten over logistieke lessen uit de corona pandemie, gemaakt door TKI Dinalog in samenwerking met Nieuwsblad Transport. Lees het hele magazine hieronder:

‘Reguliere zorg niet bedoeld om crisispiek op te vangen’ | NT

‘Reguliere zorg niet bedoeld om crisispiek op te vangen’

Hogeschool Arnhem Nijmegen

De coronacrisis heeft duidelijk gemaakt dat integraal capaciteitsmanagement in ziekenhuizen cruciaal is. En dat de overheid noodscenario’s zou moeten maken voor een volgende crisis. Dat zegt dr. Dennis Moeke, lector Logistiek & Allianties bij de Hogeschool Arnhem Nijmegen.

dennis moeke

Ben je tijdens de coronacrisis grote uitdagingen tegengekomen?

Het omschakelen van fysiek naar online. Daar waren we niet op ingericht. Het onderwijsproces moest opeens coronaproof gemaakt worden. Dat heeft nogal wat voeten in aarde gehad. We moesten bedenken hoe we de lessen online konden organiseren. Daarbij wilden we vooral de eerstejaarsstudenten zoveel mogelijk fysiek les laten volgen, vanwege de binding met de school die zij nog op moeten bouwen.

Hoe kijk je met je logistieke bril naar die transitie?

In de beginfase was het idee dat er snel weer fysiek les gegeven zou worden. Dus hebben we gekeken hoe we daarbij de anderhalve meter in acht kunnen nemen. Dat had nogal wat consequenties voor de fysieke inrichting. We hebben een route- en capaciteitsplanning gemaakt. Hoeveel studenten passen er in een lokaal? En hoe is de routering het slimst?

Is dat vergelijkbaar met oplossingen zoals distributiecentra die toepassen?

Klopt zeker. We hebben nagedacht over het scheiden van stromen. Een slimme basisstructuur opgesteld hoe we het proces gingen inrichten qua looproutes, de capaciteit gepland vanuit het anderhalvemeter-verhaal: dat soort dingen. In de praktijk is het vervolgens belangrijk om ervoor te zorgen dat zoveel mogelijk mensen zich ook houden aan die looprichting. We hebben letterlijk stickers op de grond geplakt. We zijn bezig met een groep studenten om capaciteitsmanagers in ziekenhuizen te interviewen om te kijken waar ze tegenaan liepen als het gaat om patient-flow logistics.

Heb je al wat eerste conclusies?

Er waren al wel functionarissen die dit op hun netvlies hadden, maar onder zorgprofessionals leefde dit onderwerp nog niet zo. De kenniskloof is erg groot. De coronacrisis heeft duidelijk gemaakt dat integraal capaciteitsmanagement in ziekenhuizen cruciaal is. Dat is echt een wake-up call geweest. Je ziet nu dat men veel beter met elkaar samenwerkt. De grootste winst van de crisis is dus dat ook zorgprofessionals nu inzien dat zorglogistiek echt een meerwaarde heeft.

Is daarbij vaak sprake van een centrale aansturing, ketenregie? Of is het in de praktijk een lokale aangelegenheid?

Dat verschilt per zorginstelling. Er zit nogal wat verschil in de volwassenheid van zorglogistiek denken. De ketenregie neemt wel toe. Aan de voorkant wordt de stroom afgebogen door met huisartsen in gesprek te gaan. Aan de achterkant door goed in overleg te blijven met andere instellingen en te kijken hoeveel capaciteit daar nog beschikbaar is en welke uitstroom er verwacht wordt. Dat is goed opgepakt door een aantal ziekenhuizen. Ook zie je dat er intern schotjes verdwijnen.

Zoals?

In het verleden was bijvoorbeeld de Operatiekamer leidend als het gaat om de planning. Maar nu kijken de afdelingen gezamenlijk hoe ze de in- en uitstroom van patiënten kunnen optimaliseren. Die samenwerking was een aantal jaar geleden nog een droom van zorglogistieke professionals, nu zie je die daadwerkelijk ontstaan. De vraag is wel hoe we dat kunnen vasthouden en niet terugvallen in het oude patroon?

Waarom zouden we dat doen?

Tijdens corona zijn er goede ervaringen opgedaan met zorg op afstand, bijvoorbeeld via beeldbellen. Maar zodra de poli’s weer open gaan, zie je de tendens ontstaan om de poli-bezoeken toch maar weer fysiek te doen. Terwijl het veel beter is om na te denken welke bezoeken structureel op afstand gedaan kunnen worden. Mensen zijn geneigd om toch weer in oude patronen te vervallen.

Welke uitdagingen qua capaciteitsplanning zie je bij de distributie van het coronavaccin?

Het is ingewikkeld dat er verschil zit tussen de vaccins. Er zijn duizenden vliegtuigen nodig die beveiligd moeten worden met het oog op diefstal en kwaliteit. Om over de last-mile nog maar te zwijgen. Traceerbaarheid in de keten is hierbij echt cruciaal, bijvoorbeeld via sensors en realtime data-uitwisseling. Ook de handling moet zoveel mogelijk geautomatiseerd zijn om de kans op fouten te verkleinen. In de logistieke sector is hier veel kennis over aanwezig. Die moeten we zeker gebruiken.

Wat valt je verder op aan deze crisis?

Waar ik me als zorglogistiek professional over heb verbaasd, is dat er vanuit de overheid niet op voorhand aan scenarioplanning is gedaan. Ziekenhuizen zijn ingericht om reguliere pieken op te vangen. Dat is gezond, want je voorkomt een overbodige IC-capaciteit. Dus de overheid zou noodscenario’s moeten maken voor als zich een onvoorziene volgende crisis voordoet. Voor déze crisis was er onvoldoende over een centrale aansturing nagedacht. Je moet het reguliere zorgsysteem niet teveel opzadelen met het oplossen van dit soort niet-reguliere situaties.

Magazine

Dit interview is onderdeel van een serie portretten over logistieke lessen uit de corona pandemie, gemaakt door TKI Dinalog in samenwerking met Nieuwsblad Transport. Lees het hele magazine hieronder: