Fosfine-drama: vragen en antwoorden

Giftige lading

Ruim twee maanden nadat schippersechtpaar André en Vanessa de Waardt in kritieke toestand werd opgenomen in het ziekenhuis door een vergiftigde lading, zijn er nog altijd veel vragen rondom het fosfine-drama. Op de meest prangende vraag – hoe heeft dit kunnen gebeuren – blijft vooralsnog het antwoord uit. Wat weten we tot nu toe wel van het incident?

Hoe zat het ook alweer?

Op dinsdagavond 3 december haalt het schippersechtpaar André en Vanessa De Waardt uit Ouderkerk aan den IJssel een lading zonnebloemschrootpellets op in de haven van Amsterdam. In de nacht die volgt, krijgen beide schippers last van gezondheidsklachten: hevige misselijkheid, overgeven. Het stel vermoedt dat het om een virus gaat.

Een dag later voelen de twee zich nog slechter. De huisarts vermoedt een buikgriep. Tegen het einde van de middag gaat het nog beroerder en belt Vanessa 112. Op de Lek ter hoogte van Nieuwegein worden ze van boord van de ‘ms Fox’ gehaald met zware vergiftigingsklachten en overgebracht naar het ziekenhuis.

Na onderzoek van het RIVM blijkt dat de twee zijn blootgesteld aan een veel te hoge concentratie fosfine (rattengif). Aan boord van de ‘Fox’ wordt woensdagavond 4 december een fosfinegehalte gemeten van 15 ppm, waar dat maximaal 0,2 ppm mag zijn.

De vergiftigde lading was afkomstig uit de bulk carrier ‘Smarta’. Vanuit Oekraïne kwam het schip op 27 november aan in Amsterdam. De lading werd overgeslagen op zeventien andere binnenvaartschepen en duwbakken. Daarvan werden er vijf op last van de Inspectie SZW (Arbeidsinspectie) stilgelegd na het incident op de ‘Fox’. De inspectie startte eveneens een algemeen onderzoek naar het gifdrama.

Wat is fosfine?

Fosfine is een zeer giftig gas. Het wordt door middel van gassing gebruikt om lading te beschermen tegen ongedierte. Het gas is kleur- en geurloos, brandbaar en al in vrij lage concentraties dodelijk.

Fosfine wordt in het lichaam opgenomen door inademen. Wie in aanraking komt met het gas kan last krijgen van longirritatie, misselijkheid, hoofdpijn, vermoeidheid en duizeligheid. Bij hogere concentraties kan het leiden tot aanhoudende hoest, acuut longoedeem, trillen, coördinatiestoornissen, cyanose, geelzucht, hartstoornissen en nierstoornissen. Uiteindelijk kan de patiënt in coma raken en overlijden.

Wordt er op gecontroleerd?

Omdat fosfine zeer riskant spul is, heeft de haven van Amsterdam een speciaal protocol opgesteld voor zeeschepen waarbij de lading gegast is met dat gif. Metingen worden gedaan door een extern bureau. In het geval van de ‘Smarta’ was dat Ruvoma.

Als concentraties fosfine in orde zijn, wordt de lading vrijgegeven. Bij de ‘Smarta’ werden te hoge fosfinewaarden gemeten. Daarom heeft het schip acht dagen in de haven gelegen totdat het fosfinegehalte onder de grenswaarde lag. Op 3 december werd de lading vrijgegeven. Met alle gevolgen van dien.

Wie is er verantwoordelijk voor dit drama?

Hoe het heeft kunnen gebeuren dat de lading van de ‘Smarta’ is vrijgegeven, terwijl er zulke hoge fosfinewaarden werden gemeten, wordt momenteel onderzocht door meerdere partijen. De haven van Amsterdam heeft een onderzoek lopen naar eigen handelen. De resultaten daarvan worden elk moment verwacht.

Het officiële onderzoek is in handen van de Inspectie SZW. Dat is afgerond en ligt nu bij het arrondissementsparket. Daar wordt gekeken of er sprake is geweest van strafbare feiten. Hangende het onderzoek worden er inhoudelijk geen mededelingen gedaan.

Ook de politiek maakt zich druk om de kwestie. De SP en VVD hebben 12 december Kamervragen gesteld aan minister Cora van Nieuwenhuizen (Infrastructuur en Waterstaat) over het fosfine-incident. De partijen willen onder meer weten in hoeverre schippers controle hebben over de landing die zij aannemen. Ook willen ze weten welke stappen er worden genomen tegen de verlader van de lading giftig veevoer. De antwoorden van de minister laten nog op zich wachten.

Chemicus Atie Verschoor, expert in containergassen, volgt de zaak van buitenaf met bijzondere belangstelling. Hoewel ze lang niet alle details kent, durft ze de stelling aan dat veel, zo niet alles, moet zijn misgegaan: ‘Dit had nooit mogen gebeuren. Ik weet niet wat er heeft gefaald, maar de protocollen zullen niet zijn gevolgd.’ Wat de situatie waarschijnlijk verergerde, is het mistige, regenachtige weer. ‘In een vochtige omgeving is het gas beduidend actiever.’

Woordvoerder Sunniva Fluitsma van de Algemeene Schippers Vereeniging (ASV) sluit zich daarbij aan. ‘We horen van diverse kanten dat er bij het incident met de ‘Fox’, en ook bij de andere betrokken binnenvaartschepen, veel fout moet zijn gegaan’, zei ze eerder in een interview met Nieuwsblad Transport. Ze pleit dan ook om betere regelgeving om incidenten zoals deze in de toekomst te voorkomen.

Hoe is ‘t nu met het schippersechtpaar?

Op het moment dat de vergiftigde schippers in het ziekenhuis worden opgenomen, weten de verplegers niet dat fosfine de boosdoener is. Beiden vechten voor hun leven. Vooral Vanessa is er slecht aan toe. ‘Van begin af aan was duidelijk dat zij nog slechter lag dan ik’, vertelt André in een openhartig en exclusief interview aan binnenvaartkrant Schuttevaer.

Onderzoeken in het ziekenhuis leveren niets op. André gaat langzaam vooruit. Intussen zijn de artsen erachter dat het om een fosfinevergiftiging gaat. Vanwege hartproblemen verhuizen ze naar een ander ziekenhuis. Daar krijgt hij via neusslangen extra zuurstofrijke lucht toegediend. Dat slaat goed aan. Vanessa’s toestand blijft ‘stabiel kritiek’. Ze wordt twee weken lang kunstmatig in coma gehouden.

Wonder boven wonder mag ze op 2 januari het ziekenhuis verlaten. Tweeënhalve week na haar man. De grote vraag is wat de gevolgen op langere termijn zullen zijn. Artsen hebben André verzekerd dat hij volledig is hersteld. Of Vanessa ook ooit weer de oude wordt, zal nader onderzoek moeten uitwijzen.

U las zojuist één van de gratis premium artikelen

Onbeperkt lezen? Sluit nu een abonnement af

Start abonnement

Fosfine-drama: vragen en antwoorden | NT

Fosfine-drama: vragen en antwoorden

Giftige lading

Ruim twee maanden nadat schippersechtpaar André en Vanessa de Waardt in kritieke toestand werd opgenomen in het ziekenhuis door een vergiftigde lading, zijn er nog altijd veel vragen rondom het fosfine-drama. Op de meest prangende vraag – hoe heeft dit kunnen gebeuren – blijft vooralsnog het antwoord uit. Wat weten we tot nu toe wel van het incident?

Dit artikel verder lezen?

Word abonnee voor 34,25 per maand en krijg toegang tot alle premium artikelen.

Bekijk de abonnementen